Kaynak: Kurt Vonnegut, “How To Write With Style”, IEEE Transactions on Professional Communication, Cilt PC-24, Sayı 2, Haziran 191.
Gazetecilere ve teknik yazarlara, yazılarında kendileri hakkında hiçbir şey açıklamamaları öğretilir. Bu onları yazarlar dünyasında tuhaf insanlar yapar, çünkü bu dünyanın neredeyse tüm diğer sefil insanları okuyuculara kendileri hakkında çok şey anlatır. Bu ifadelere gündelik ve amaçlı stil öğeleri diyoruz.
Bu ifadeler bize bir okuyucu olarak birlikte vakit geçirdiğimiz kişinin nasıl bir insan olduğunu anlatır. Yazar cahil mi, eğitimli mi, aptal mı, zeki mi, yoksa yalancı mı, yoksa dürüst mü, esprili mi, şaka mı yapıyor? Ve benzeri.
Yazma stilinizi geliştirmek için neden araştırma yapmanız gerekiyor? Ne yazarsan yaz, bunu okuyucularına saygının bir göstergesi olarak yap. Düşüncelerinizi nasıl yazarsanız yazın, okuyucularınız kesinlikle onları hiç umursamadığınızı hissedeceklerdir. Seni bencil ya da aptal olarak damgalayacaklar ya da daha kötüsü, eserlerini okumayı bırakacaklar.
Kendiniz hakkında yapabileceğiniz en kötü şey, neyin ilginç olup neyin olmadığını bilmemektir. Yazarları esas olarak size tanımlamayı seçtikleri veya onlar hakkında düşündüren şeyler için yargılamıyor musunuz? Serbest çalışan bir yazarın dili bu kadar ustaca kullanmasına hiç şaşırdınız mı? Numara.
Bu yüzden favori stiliniz beyninizdeki fikirlerle başlamalıdır.
1. Sizi endişelendiren bir konu bulun
Kişisel olarak sizi ilgilendiren ve kalbinizin size başkalarını da ilgilendirmesi gerektiğini söylediği bir konu bulun. Tarzınızdaki en çekici ve çekici unsur kelime oyunlarınız değil, gerçek bakımınız olacaktır.
Bu arada seni roman yazmaya teşvik etmiyorum, gerçi seni gerçekten endişelendiren bir şey hakkında bir roman yazıyorsan, pişman olmayacağım. Evinizin önünde delik açılması için belediye başkanına yazılan dilekçe veya mahallede yaşayan bir kıza aşk mektubu yazılacaktır.
2. Ama sözü uzatma
Bunun hakkında konuşmayacağım.
3. Basit olun
Dilin kullanımına gelince: İki büyük dil ustası William Shakespeare ve James Joyce’un en derin konularda neredeyse çocukça basit cümleler yazdığını unutmayın. Shakespeare’in Hamlet’i “Ölüm mü ölüm mü?” diye sorar. En uzun kelime dört harften oluşur. Joyce heyecanlandığında Kleopatra’nın kolyesi gibi kafa karıştırıcı ve parlak bir cümle kurabilirdi ama kısa öyküsü Evelyn’deki en sevdiğim cümle “Yoruldu”. Hikâyenin bu noktasında, bu üç kelimeden başka hiçbir kelime okuyucunun kalbine bu şekilde dokunamazdı.
Dilin sadeliği sadece saygın değil, hatta belki de kutsaldır. İncil, on dört yaşındaki mutlu bir çocuğun yazabileceği bir cümleyle başlar: “Tanrı önce gökleri ve yeri yarattı.”
4. Bir cümleyi kesme cesaretine sahip olun
Belki Kleopatra için bir kolye yapabilirsiniz. Ama belagatiniz beyninizdeki düşüncelere hizmet etmelidir. Bunu nasıl yapacağınız aşağıda açıklanmıştır: Bir cümle konunuzu yeni ve kullanışlı bir şekilde kapsamıyorsa, ne kadar mükemmel olursa olsun onu silin.
5. Kendiniz gibi görünün.
Sizin için en doğal yazı stili, çocukken duyduğunuz sohbeti yansıtmaktır. İngilizce, yazar Joseph Conrad’ın üçüncü diliydi ve İngilizce yazmaktan zevk aldığı şeylerin çoğu, kuşkusuz öncelikle anadili Lehçe’den etkilenmişti. Ve İrlanda’da büyüdüğü için gerçekten şanslı çünkü orada konuşulan İngilizce çok eğlenceli ve müzikal. İnsanların teneke kutu testeresi gibi görünen ve kelime dağarcığı bir cıvata kadar hassas olmayan cümleler kurduğu Indianapolis’te büyüdüm.
Appalachians’ın bazı uzak vadilerinde, çocuklar hala Elizabeth’in zamanının şarkılarını ve ifadelerini dinleyerek büyüyorlar. Ayrıca, birçok Amerikalı, İngilizce’den farklı bir dil veya çoğu Amerikalı’nın anlamadığı bir İngiliz lehçesi duyarak büyür.
Tüm bu konuşma çeşitleri güzeldir, tıpkı kelebeklerin çeşitliliğinin güzel olması gibi. Ana diliniz ne olursa olsun, hayatınız boyunca buna değer vermelisiniz. Standart İngilizce değilse ve standart İngilizce yazarken ortaya çıkıyorsa, sonuç genellikle bir gözü yeşil, diğeri mavi olan güzel bir kız kadar çarpıcıdır.
Görüyorum ki, diğerleri gibi, yazılarıma en çok Indianapolis’ten biri gibi ses çıkardığımda inanıyorum. Çünkü o benim. Hangi alternatiflerim var? Öğretmenlerin en katı tavsiyesi şüphesiz sizin de dikkatinizden kaçmamıştır: Yaklaşık bir asır öncesinin İngilizcesi kadar akıcı bir şekilde yazmak.
6. Ne söylemek istediğini söyle
Böyle öğretmenler eskiden beni sinir ederdi ama şimdi değil. Şimdi anlıyorum ki, çalışmamı karşılaştırmak zorunda kaldığım tüm bu eski denemeler ve hikayeler, eski ve yabancı oldukları için değil, yazarlar tam olarak söylemek istediklerini ifade ettikleri için güzelmiş. Öğretmenlerim her zaman en etkili kelimeleri seçmemi ve sanki bir makinenin parçalarıymış gibi doğru yazmamı istediler. Sonunda öğretmenler beni İngilizceye çevirmek istemediler. Anlaşılacağımı ve dolayısıyla anlaşılacağımı umuyorlardı. Ve burada Pablo Picasso’nun boyayla ya da birçok caz idolünün sözleriyle müzikle yaptığını yapma hayalim boşa çıktı. Bütün noktalama kurallarını çiğneseydim, kelimelere istediğim anlamı vermiş olsaydım ve onları birbirine bağlasaydım, Sadece anlayamadım. Bu nedenle, söylemeye değer bir şeyiniz varsa ve anlaşılmak istiyorsanız, “Picasso tarzı” veya “caz tarzı” yazmaktan da kaçınmanız daha iyidir.
Okuyucular, sayfalarımızın daha önce gördüklerine çok benzer olmasını istiyor. Niye ya? Bunun nedeni, işlerinin zor olması ve bizden alabilecekleri tüm yardıma ihtiyaçları olmasıdır.
7. Okurlara yazık
Kağıt üzerinde binlerce işareti tanımlamalı ve hemen anlamalıdırlar. Okumak zorundalar ve bu o kadar zor bir sanat ki, aslında pek çoğu ilkokul ve lisede on iki yıl okuduktan sonra bile okumaz.
Bu nedenle, bu tartışma sırasında, nihayet kabul edilmelidir ki, yazarlar olarak üslup seçimlerimiz ne çoktur ne de çekici, çünkü okuyucularımız kusurlu “sanatçılar”. Seyircimiz her zaman basitleştirmeye ve netleştirmeye hevesli, tutkulu ve sabırlı öğretmenler olmamızı isterken, kalabalığın üzerinden uçup bir bülbül gibi okumayı tercih ediyoruz.
Bu kötü bir haber. İyi haber şu ki, biz Amerikalılar, intikam korkusu olmadan istediklerimizi yazmamıza izin veren tek bir Anayasa tarafından yönetiliyoruz. Dolayısıyla üslubumuzun en önemli yönü olan “ne hakkında yazacağımız” seçimi tamamen, sınırsızdır.
8. Gerçekten ayrıntılı öneri
Edebi üslubun daha dar, daha teknik bir tartışması için, William Strank ve EBUayt’ın “Üslup Unsurları”nı dikkatinize sunuyorum. EBUayt, elbette, ülkenin yetiştirdiği en şaşırtıcı edebi stilistlerden biridir.
Şunu da anlamalısınız ki Bay White’ın düşünceleri bu kadar çekici olmasaydı, onun ne kadar iyi ya da kötü olduğu kimsenin umurunda olmazdı.
