Özellikle 2 yaş altında ve en sıklıkla da 1 yaş altındaki çocuklarda geç sonbahar ve kış aylarında ortaya çıkan Bronşiolit, dikkatle takip edilmesi gereken bir hastalık. Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Uzmanı Dr. Asuman Akçay hastalığın nedenleri, belirtileri ve tedavi yöntemleri hakkında bilgi veriyor.
Soluk alabilmemizi sağlayan akciğerlerimizde bulunan tıpkı bir ağacın kalın dallan gibi yet alan bronşların daha da incelerek devam eden uç dalları gibi yerleşmiş ve ağacın yapraklarına benzetebileceğimiz hava kesecikleriyle (tıp dilinde oksijen-karbondioksit gaz alışverişinin yapıldığı alveol adı verilen bölümlerle) bronşlar arasındaki ilişkiyi sağlayan küçük çaplı, dar ve bronşlardan farklı olarak kıkırdak yapı içermeyen hava yollarına “bronşiol” bunların inflamasyonuna da yani en sıklıkla mikroplar tarafından veya kimyasal yollarlar la, vs ile oluşan iltihaplanmalara bronşiolit adı verilir.
Kimlerde ve neden ortaya çıkar?
Bronşiolit, özellikle 2 yaş altında ve en sıklıkla da 1 yaş altındaki çocuklarda geç sonbahar ve kış aylarında ortaya çıkar. Kalabalık ve sosyo ekonomik durumu bozuk bir yaşam ortamında bulunanlarda, anne sütü alamayan bebeklerde, sigara dumanına maruz kalma durumunda ve riskli gruplarda (erken doğmuş prematüre veya düşük doğum ağırlıklı bebekler, doğumsal veya edinsel bağışık sistemi bozukluğuna neden olan hastalıkları olan bebekler, kronik bir hastalığı olanlar, kas yetersizliğine neden olan nörolojik hastalığı olanlar, doğumsal bazı kalp hastalıkları olanlar, vs.) da hastalık hem daha sık görülür hem de ağır seyredebilir. Bronşiolit en sık soğuk algınlığı virüsleri ile oluşur. Bunlar içersinde de en fazla RSV (Respiratuar Syncytial Virüs) başı çeker. Nadiren etken bazı bakteriler de olabilir. Virüs bronşiolin içini döşeyen epitell tutarak İnflamasyonu başlatır ve burada ödem ve aşın sümüksü salgı oluşumuna neden olur. Zaten dar çaplı ve ince olan ve de hava yolu direnci yüksek bir solunum yoluna sahip bebekler için bu durum hava yollarının tıkanması ve daha da daralması demektir. Bu nedenle de hava İçeli girer ama yeterince dışarı çıkamaz ve alveollerde hapsolur, solunum sıkıntısını tetikler. Hastalık hafif bit nezle gibi başlat. Önce burun akıntısı ve hafif öksürük olur. Bazı vakalarda ateş de tabloya eklenebilir. 2-3 gün sonra öksürük artmaya başlar, soluk hızlanır, kalp çarpıntısı, havanın akciğerlere girip, tam çıkamaması, nefes darlığının da gelişmesi ile bebek huzursuzlaşır ve beslenmeyi reddeder. Bazen zorlu öksürüğün de katkısı ile kusma görülebilir. Hastalık genellikle hafif ati atılabilirse de bazı vakalarda, riskli gruplarda solunum sıkıntısı çok artar ve hastaneye yatış gerektirebilir. En belirgin bulgu hışırtı ve nefes darlığıdır. Hışırtılı solunumda nefesin verildiği dönem uzamıştır ve göğüsten müzikal sesler gelir. Solunum işi arttığından bebeğin göğsü sık sık inip kalkar ve öksürük de sıklaşır. Ağır vakalarda dudaklarda ve tırnak diplerinde oksijen azlığının belirtisi olan morarmalar görülür. Bebek soluklaşır. Apne dediğimiz solunum durmalarına bile rastlanabilir. Böyle bebeklerin acilen hastanede tedavi edilmesi gerekir. Bazı durumlarda astım, sık tekrarlayanlarda kistik fibroz ve yabancı cisim aspirasyonu ile karışırsa da hekimler tarafından kolayca tanı konur. Vakalar solunum sayısı, genel durum bozukluğu, dudaklarda veya ağız etrafında morarma, göğüs çekilmeleri, çarpıntı gibi bulguların ağırlığına göre hafif orta veya ağır olmak üzere guplamr. Hafif vakalar evde takip edilir, anneye nelere ve hangi kriterlere dikkat edeceği öğretilerek, kontrole çağrılmak üzere gönderilir. Orta ve ağır vakalar hastane de takip edilmeli, solunum sayısının dakikada 60 in üzerine çıkması durumunda ağızdan beslenme kesilmeli, damar yolu ile vücudun sıvı gereksinimi sağlanmalıdır.
Bronşiolit’in Tedavisi nedir?
Aslında bronşiol i tin özel bir tedavisi yoktur. Etken en çok virüsler olduğundan antibiyotiklerin de yeri yoktur. Baskılama doğru olmadığından öksürük şurupları veya buhar önerilmemektedir. En önemli tedavi desteği, oksijen ve hidrasyon desteğidir, yani sıvı ihtiyacının sağlanması. Oluşabilecek komplikasyonlar ve Özellikle solunum yetmezliği açısından basta yakın izlenmeli, etrafa bulaşma önlenmeli ve bu amaçla el yıkama, maske kullanımı gibi önlemlere dikkat edilmelidir. Lükosit adı verdiğimiz kanın beyaz hücrelerinde artış, akciğier grafisinde bazı özel bulgular veya yüksek ateş durumunda bakterilerle oluşabilecek bir enfeksiyona karşı antibiyotik de başlanabilir. Hastalık genellikle 7 ila 10 gün içinde atlatılır. Ancak öksürüğün haftalarca sürdüğü vakalar da vardır. Bazı vakalarda sık tekrarlamalar görülebilir bu çocuklar astım sendromu geliştirebilecek potansiyele sahip olabilirler ve ya altta yatan başka rahatsızlıklar, Örneğin k istik fibroz gibi önemli durumlar olabileceğinden çok sıkı araştırma ve takibe alınmalıdırlar Korunmada erken doğan bebekler için RSV aşılaması yapılması, bebeklerin yaşadığı hiç bir ortamda sigara içilmemesi, hasta kişilerle temasın önlenmesi ve anne sütü ile beslenme önem taşır.
Bronşiolitin bronşitten farkı nedir?
Büyük hava yollarının, yani soluk borusundan sonra dallanan bronşların iç kısmını örten mukozal dokunun iltihaplanmasına bronşit denir. Çocuklarda erişkinlere göre çok daha nadir görülür. Üst solum yollarının tutulumu ile bronşlarda kolayca hastalanabilir. Bunlarda da etken sıklıkla virüslerdir. Ancak bakterilerde bronşite neden olabilir. Hastalık ani başlangıçlı ve kısa sürede olduğunda Akut Bronşit adını alır. Tekrarlayan ve uzun süren bronşit ise (4 haftadan fazla) Kronik Bronşit olarak adlandırılır ki, bu durumda altta yatan bir rahatsızlık mutlaka araştırılmalıdır. Bu hastalık astım, kistik fibroz, tüberküloz vs. olabilir. Genellikle nezleden 3—4 gün sonra, kısa süreli, gittikçe artan ve taciz eden batta nöbetler şeklinde gelen bir öksürük görülür. Ateş olabilir. Genellikle fazla değildir. Büyükçe çocuklarda göğüs ağrısı şikayeti ifade edilebilir. Daha sonra bol balgam çıkarılır, titreme, boğaz ve kas ağrıları oluşabilir. Hastalık ilerlerse zatürreye yol açabilir. Öksürük şurupları, balgam söktiirücüler kullanılabilir. Bakterilerin yol açtığı durumlarda antibiyotik verilmelidir. Sigara dumanına maruz kalan ve risk faktörlerinin var olduğu çocuklarda kolayca görülebilir. Bronşiolitdeki gibi bir hışırtı ya da solunum sayısında artma bronşitte görülmez.
