Yaz aylarının içerisinde olduğumuz şu dönemlerde çocuklardaki hareketlilik artmış durumda… İş böyle olunca ufak tefek sakatlanmalarda olabiliyor. Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Dr. Alper Bıçkıcı çocuklarda yaralanmalar ile ilgili birçok önemli noktanın altını çizdi…
3-4 yaşındaki çocuklar artık iyice hareketlenmiş, ev sınırlarını da aşmaya başlamıştır. Parklarda, oyun bahçelerinde, kreşlerde yaralanma riski çok artmıştır. Düşmeler kalkmalar çocuklar için doğal eğitim sürecinin bir parçasıdır. Ancak ailelerin olayın ciddiyetini saptama ve ilk müdahale becerisi daha güvenli bir çocukluk için olmazsa olmazlardandır.
Yaralanma, dış etkenlere bağlı olarak kişilerin vücutlarının dayanabileceğinden daha büyük oranda kimyasal ya da fiziksel hasara yol açan bir durumdur. Özellikle 3-4 yaş arası çocuklarda yaralanmalar en sık kesik, çizik veya zedelenmeler şeklinde olmaktadır.
Kesik nedir? Neden olur? Müdahale yapılmazsa ne gibi kötü sonuçlar doğurur? Nasıl müdahale edilmeli?
Kesik cilt veya cilt altı dokusunda keskin kenarlı maddelerle oluşmuş yaralanmalardır. Kesikler sadece en dış deri katmanıyla sınırlı olabileceği gibi damar ve sinirleri içeren derinlikte olup nörolojik hasarlara veya kan kaybının tehlikeli sonuçlarına zemin hazırlayabilir. Çocuklarda kesikler bıçak, makas gibi keskin kenarlı aletler ortada bırakıldığında ya da ulaşılması kolay yerlere konulduğunda oluşabilir veya keskin, sivri kenarlı ev mobilyaları, oyun parklarındaki, salıncak, kaydırak, tahterevalli gibi aparatlara çarpma sonucu görülür. Küçük kesiklerin çoğunda kanama kısa sürede kendiliğinden duracaktır Eğer kesik derin değil ise düzgün bir çizgi şeklinde ise üzerine bir miktar antiseptik solüsyon sürüp kapatmak yeterlidir.
Yara derinse, kenarları parçalı ise veya yara kenarlarını bir araya getiremiyorsanız, kesik 1 cm de uzun ise, yara yüz, boyun bölgesinde ise, kesinin içinde temizleyerek çıkaramadığınız kir veya madde varsa, yaranın etrafındaki alanda hissizlik varsa, kısa zaman içinde acil servise gitmelisiniz.
Büyük çaplı kesiklerde veya arter(atardamar)’e gelmiş kesiklerde kan kaybı fazla olur çocuğun tansiyonu düşer, bayılır, eğer acilen müdahale edilmez ise şoka girer ve ölüme kadar giden olaylan tetikleyebilir. Böyle bir durumda size hastaneye gidene kadar yapılması gereken ilk yardım için çok önemli rol düşer; Kanama olan kısma gazlı bezle ya da temiz bir bezle, havluyla keşi üzerine çok sert değil ama devamlı bası 5-10 dakika süre ile yapılmalıdır. Kanama bezden taşıyorsa yerinden oynatmadan ek bez üstüne eklenmeli ve basıya devam edilmelidir. Kol ve bacaklarda ise kanamanın üstü kısmına turnike uygulanmalıdır. Bu bölgeyi kalp seviyesinden yukarı kaldırmalıdır ki oraya giden kan akımı azalsın.
Böyle durumlarda ailelerin aklına gelen soru; “tetanos aşısı yapılmalı mı?”
Açık yaralar için en kötü durum yaraya mikroorganizma bulaşmasıdır. En tehlikeli mikroorganizma da tetanos basilidir. Toprak, toprakla kirlenmiş cisimler ve paslı metaller, tetanos mikrobunun bol bulunduğu yerlerdir. 2’inci ayda, 4’üncü ayda ve 6’mcı ayda yapılan 3 dozluk tetanos (18’inci ayda tekrarı vardır.) aşısı henüz tamamlanmamışsa veya son 5 yılda tek dozluk tekrar (rapel) aşısı yapılmamışsa yara temiz ve küçük dahi olsa tetanos aşısı yapılmalıdır. Yara temiz ve aşısı 5 yıl inde yapılmış ise tetanos aşısı yapılmayabilir.
Çizik nedir? Genelde neden olur? Nasıl müdahale edilmeli?
Çizik cildin dış tabakasında derin olmayan yaralanmadır. Çizikler derinin dış kısmında oluştuğundan enfeksiyon riski dışında tehlike oluşturmaz. Keskin, sivri uçlu aletlerle, oyuncak kenarları ile masa, kapı, sehpa gibi eşyaların sivri kenarları ile oluşur. Sokakta parklarda, bahçelerde oynarken düşme, çarpma sonucu el içlerinde, dizlerde dirseklerde bazen de yüzde oluşabilir.
Çizik durumunda neden olan alet paslı ve kirli değilse sadece antiseptik solüsyonla (tentürdiyot benzeri.) temizlemeli ve üstü açık bırakılmalıdır. Paslı bir aletle oluşmuş olsa dahi tetanos aşılan eksik değilse veya aşı üzerinden 5 yıl geçmemiş ise ek tedavi gerektirmez.
Zedelenme nedir? Neden olur? Müdahale yapılmazsa ne gibi kötü sonuçlar doğurur? Nasıl müdahale edilmeli?
Vücudun herhangi bir yerinde açık yara oluşturmayacak şekilde çarpma yük altında kalma, sıkışma gibi durumlarda cilt dokusu altında kılcal damarlardaki kanama olur ve o bölgede renk değişikliği oluşturur.
Buna zedelenme denir. Kanama sonrası oluşan ödem(cilt altı şişlik) sonucu küçük sinirler vasıtasıyla ağrı hissedilir. Zedelenme de erken müdahale yapılmaz ve dikkatli takip edilmez ise kemiklerdeki kırık, çatlak, doku altında kan birikmesiyle ortaya çıkan ödem zemininde gelişebilen enfeksiyon, gözden kaçabilir.
Zedelenme durumunda kısa süre içinde ödem oluşmaması için o bölgeye buz uygulaması yapılmalıdır. 5-10 dakikalık buz uygulama sonrası o bölgeye soğuk suya batırılmış bezi sarınız.
Bu işlemi ne kadar erken yapılırsa ezik yer morarmadan ve şişlik yapmadan kısa zamanda iyileşir. Ödem çözücü pomatlar doktora danışılarak kullanılabilir.
Zedelenen bölgede saatler içinde şişlik artmaya devam ediyorsa, ağrı şiddeti artış gösteriyorsa, zedelenen bölge başta ise ve 24 saat içinde kusma, uykuya meyil var ise acil servise başvurulmalıdır.
Çocuklarda yaralanmaları engellemek için aileler neler yapabilir?
Keskin kenarlı sivri uçlu aletleri ortalıkta bulundurulmamalı, bıçak ve çatallar çocukların ulaşamayacakları yerlerde ve kilidi olan dolaplarda muhafaza edilmelidir.
Oyuncakların yaşa uygun güvenlikte seçilmelidir.
- Televizyon, müzik seti gibi elektronik eşyalara ulaşıp kendilerine zarara vermemeleri için gerekli önlemler alınmalıdır.
- Keskin köşeleri olan eşyaları oyun bölgelerinde uzak tutulmalı veya korumalık yerleştirilmelidir.
- Balkona ve pencerelere güvenlik kilidi takılmalıdır.
