Çocuklar merak içinde büyür, anneler yaşadıkça öğrenir. Başımıza ciddi bir sorun gelmediği sürece sorun yoktur. Peki ya en değerli varlığınızın merakı başınıza iş açarsa? Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Dr. Alper Bıçkıcı, çocuğunuzun burnuna yabancı bir cisim kaçtığında neler yapmamız gerektiğini paylaşıyor…
Ne gibi yabancı cisimler buruna kaçabilir?
Bebekler 4’üncii aydan İtibaren her şeyi ağızlarına götürürlerken 1 yaşından sonra burunlarını da bu olaya dahil ederler. Özellikle yerde buldukları şekerler, boncuklar, bilyeler, pamuk, peçete, kağıtlar, oyuncak parçaları, buğday leblebi, fasulye, bezelye gibi baklagiller, mısır, ayçiçeği çekirdeği, zeytin çekirdeği, büyük kardeşlerin silgileri en sık burna kaçırılan yabancı cisimlerdir. Kusma, öksürme sonrası mide içeriği burun-boğaz kanalı yoluyla burunda kalabilir ve yabancı cisim reaksiyonu gösterebilir. Nadiren böcek ve sinekler burun içine girip orada yapışıp kalabilirler.
2 yaşına kadar olan yaş grubunda çocuğun yabancı cisim hakkında bilgi vermesi kolay olmadığından bunu anlamak size düşer. Burun tıkanıklığı tek taraflı ise, burundan kanlı akıntı geliyor ise burnun üstünde şişlik var ise ve bebek sürekli ağlıyorsa sürekli aksi kanıtlanana kadar yabancı cisim kabul edilir.
Burunda yabancı cisim burun salgılarıyla iyice örtül düğünde ya da sıkıca mukozaya gömüldüğünde, etrafında aylar içinde kalsiyum, magnezyum fosfat birikir bu durumda röntgen filminde yabancı cisim fark edilebilir.
1-2 yaş çocukta ne gibi tehlikeler yaratır?
Buruna itilen yabancı cisim tırtıklı ise burun için epitelde tahribat yapma ihtimali yüksektir. İltihaplı sarı-yeşil burun akıntısı, burun kanaması yapabilir, bazen bu kanama iç taraftan mideye doğru gidebilir ve fark edilmeyebilir. Nohut, fasulye gibi tohum özellikli yabancı cisimler nemden dolayı şişebilirler. Öyle ki 1-2 gün fark edilmezse çimlendiği bile görülen vakalar vardır. Burunda ve yüzde şişme, kızarıklık, ateş, şiddetli ağrı yabancı cismin oluşturduğu enfeksiyonun belirtisidir.
Kısa süre burunda kalan yabancı cisim hafif ve küçük ise burundan derin soluk alma ile direk olarak akciğere kaçabilir. Bu durumda haftalarca devam eden balgamlı öksürük ile karakterize tekrarlayan zatürre atakları ile ortaya çıkar. Akciğerdeki yabancı cismin bronkoskopi ile çıkarılması gerekmektedir.
1-2 aydan fazla süredir burunda bulunan yabancı cisimler inflamasyona, kanlı burun akıntısına neden olduğu gibi göz, burun etrafındaki kemikleri tutarak kemik doku kaybına zemin hazırlar, ilerleyen burun içi enfeksiyonlar bağışıklık sistemi tam gelişmemiş olan bebeklerde kanda şiddetli enfeksiyona (bakteriyemi-sepsis) veya menenjite neden olabilir.
Eğer saat pili burna kaçmışsa, sızıntı yapma tehlikesi vardır. Oluşan sızıntı nekroz(hücre ölümü) ve organ hasarı yapabilir. Acilen çıkarılması gereklidir.
Nasıl önlem alınmalı?
1-2 yaşlarındaki çocuklar için ailelerin kontrolünde yenilen yemekler dışındaki tüm küçük partiküllü cisimler tehlikelidir. Bunlar ilk olarak solunum yollarını tıkayarak ani ölümlere neden olduğu için önem arz eder. Buruna sokulabilecek boyuttaki her şey yine çocuk için risk oluşturur. 1-2 yaşındaki çocukla bu noktada iletişim kurmaya, anlatmaya çalışsanız dahi bu nadiren faydalı olur.
Esas önlemler;
- Kusma, öksürük atakları sonrası çocuğun burun tıkanıklığını kontrol edin.
- Tüm zeminlerde, koltuk, yatak üzerlerinde küçük nesneler veya kopabilecek parçalı, çatlak oyuncak! ar bulun durmayın.
- Evde böcek, sinek noktasında önlemler alın, mümkünse çocuk uyurken cibinlik kullanın.
- Büyük çocukları okul eşyaları noktasında uyarın ve eşyaları başka odada muhafaza edin.
Buruna kaçan cisim nasıl çıkarılır?
Bilinmesi gereken nokta şudur ki; çocukta burun kanaması, şiddetli ağrı, ağlama yok ise, yabancı cisim keskin kenarlı veya saat pili değilse ve cisim burunda çok ileride değil ise 24 saat beklenmesi ve kulak burun boğaz uzmanı değerlendirmesi en uygun yaklaşımdır.
Evde ilk müdahale de anlayabilecek durumda ise hızlı ve kuvvetli şekilde burundan nefes vermesi istenir, faydalı olmazsa ve yabancı cisim burun deliğine çok yakınsa kesinlikle bir cisimle ittirmeden burun kökünden aşağı doğru bası yaparak çıkarılmaya çalışılabilir. Yabancı cismin daha rahat çıkması için burun içine gliserin ya da sıvı yağ kullanılması, aynı zamanda cismin daha ileri gitme riskini de arttırdığından güvenilir değildir. Bu yöntemler başarılı olmadıysa sonraki ehil olmayan müdahaleler çocuğa zarar riskini çok artıracağından profesyonel vardım alınmalıdır.
Ailelerin merak ettiği nokta yabancı cismin çocuğa zarar vermeden nasıl uzman tarafından çıkarılacağıdır. Kontrol edilmesi zor olan çocuklarda genel anestezi dahi uygulanabilmektedir, KBB uzmanı genellikle 4 yöntemden biriyle çocuğun burnundan cismi çıkaracaktır;
- Burun dış kısmından aspiratör vasıtasıyla vakumlayarak çekmek.
- Burun arkasında balon katater şişirip yabancı cismin geriye düşmesini sağlamak ve cismi yakalayıp çekmek.
- Cismin arkasına ulaşan aletlerle çekerek çıkarmak
- Burun içi görüntüleme ile yabancı cismi tutarak çekmek
