Bitkiler on binlerce farklı molekülü sentezleyebiliyor. Covid-19 ve daha pek çok hastalığın tedavisinde kullanılabilecek moleküller bitkilerde saklı.
Bilim insanları, bitkileri “biyokimyasal kompleksliğin ustaları” olarak tanımlıyor. Yeni bir araştırma, kekikteki antikanser madde timohidrokinonun üretim aşamalarını tümüyle ortaya çıkardı.
Bildiğimiz kekik ve İstanbul kekiği olarak bilinen Origanum vulgare’nin uçucu yağları, tıbbi açıdan değerli timol ve karvakrol adlı bileşenleri içeriyor. Timolün, antibakteriyel ve antispazm özellikleri var; karvakrolün de enflamasyonu azalttığı, bazı virüslere karşı etkili olduğu biliniyor. ABD’nin Purdue Üniversitesi’nden bilim insanları, Almanya’nın Martin Luther Üniversitesi’nden ve Michigan Üniversitesi’nden araştırmacılarla birlikte bu iki maddenin ve yine kekik ailesinden bitkilerde bulunan, antikanser etkisi olduğu anlaşılan timohidrokinonun üretim aşamalarını belirledi. (Timohidrokinon ilk defa çörekotunda tespit edilmişti.)
Sonuçları Aralık 2021’de akademik dergi PNAS’ta yayımlanan araştırmaya ilişkin Martin Luther Üniversitesi’nden yapılan açıklamada, her iki maddenin de bitkilerde çok aşamalı süreçlerle üretildiği belirtiliyor (Üretim aşamalarında özel enzimler iş görüyor). Üniversitenin Eczacılık Enstitüsü’nden Prof. Jörg Degenhardt bu süreci, “Bir fabrikadaki üretim hattı gibi: Her aşamanın koordine edilmesi gerekir. İstenen ürün ancak aşamalar doğru sırayla tamamlandığında ortaya çıkar” sözleriyle açıklıyor. Kekikte bulunan timol ve karvakrol, terpenler adı verilen doğal kimyasal
bileşiklerden. Zerdeçalda bulunan kurkumin gibi çok sayıda terpen, geleneksel tedavilerde zaten kullanılıyor. Fakat, terpenlerin birçoğunun yapısı çok kompleks ve laboratuvarda sentezlenmeleri mümkün olmayabiliyor. Mesela, pelin otunun yapraklarından elde edilen sıtma ilacı artemisin ve porsuk ağacının kabuğundan elde edilen kanser ilacı paklitaksel, hücrelerde çok karmaşık ve anlaşılması çok zor süreçlerle üretiliyor.
Bitkiler on binlerce farklı molekülü sentezleyebiliyor. Botanik alanındaki çalışmalarından dolayı 2021’de Amerika’nın Ulusal Bilimler Akademisi’ne seçilen Michigan Eyalet Üniversitesi’nden Prof. Dean DellaPenna, bitkilerin biyokimyasal kompleksliğin ustaları olduğunu belirterek, “Yeni ilaçların geliştirilmesine öncülük edebilecek keşfedilmemiş bitki moleküllerinden oluşan bir hazine var” dedi.
Şunu da belirtelim, geçtiğimiz Ağustos ayında Sydney Teknoloji Üniversitesi’nden yapılan açıklamada, çörekotunun gelecekte Covid-19 enfeksiyonunun tedavisinde kullanılabileceği belirtildi. Açıklamaya göre, artan sayıda kanıt çörekotunda bulunan timokinonun Covid-19 virüsünün akciğerleri enfekte etmesini engellediğini gösteriyor
