Kolay bir iş gibi görünse de bebeklerde bez değişiminde birçok önemli noktaya dikkat edilmesi gerekiyor! AvusturYa Sen Jorj Hastanesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Dr. Osman Ayazaç konu ile ilgili önemli bilgiler verdi.
Çağımızda genetik mutasyon (değişiklik) ve çevre faktörleri (çevre kirlenmesi, beslenme, hormon bozucu etkenler gibi) bebek pişiklerinde artışa sebep olmaktadır. Zamanında doğan rormal bir bebeğin erişkinlere göre deri ve cilt kalınlığı azdır. Ter bezleri ve işlevleri tam gelişmediği için hipodermi (ısı kaybı) ve enfeksiyonlara özelliklede pişiklere karşı iyi korunmalıdır. Freterm (erken doğan düşük doğum ağırıklı bebekler) bebeklerde deri normal işlevlerini iki ile üç hafta sonra yerine getirmeye başladığı için bu bebeklerin pişiklerden korunmaları daha önemlidir
Pişik neden olur?
Her yeni doğanın bağışıklık sistemi ve genetik özellikleri (ki buna tek yumurta ikizleri de dahil) farklıdır. Bu nedenle pişik oluşumu bebeklerde değişkendir, iyileşme süreçleri, nüksleri (tekrarları) genetik özelliklerine ve tetikleyici faktörlerle yakın ilişkilidir. Sıkça açma, sıkça yıkama, ıslak mendil ve bebek bezlerinin özellikleri, pişikler için kullanılan krem ya da pomatların özellikleri, bebeğin anne sütü alması veya mama ile beslenmesi, annenin bağışıklık sistemi, stres ve beslenmesi, hastanede doğan bebeğin hastanede kalış süresi, bebeğin göbek ve cilt bakımı, pişik oluşumunu hem iyi hem de kötü yönde etkiler.
Yenidoğan bebeklerde bez değişiminin püf noktaları
Yenidoğan bebek Vernix Caseosa denilen yağ bezleri salgısı ve deri epitelyum hücrelerinden oluşan yağlı bir madde ile kaplıdır, Bu çok önemli özellik bebeği enfeksiyonlara yani mikroplara karşı korur, deriden su kaybını önler. Bu nedenle yenidoğan bebekler en çok mikrop alabilecekleri ilk yirmi dört ile kırksekiz saat yıkanmazlar, sadece yumuşak bir şekilde silinmelilerdir,
Çocuk hastalıklarında ve cildiye (deri) hastalıklarındaki deri hastalıkları (pişikler, mantar enfeksiyonları ve diğer hastalıklar) tedavide farklı sonuçlar gösterirler, Eskiden bu hastalıklar, ne sürersen sür geçen veya ne sürersen sür geçmeyen diye sınıflandırılırdı. Örneğin basit bir pişik sık açma, yıkama ve havalandırma önlemleri ile tedavi gerektirmeden geçer. Ancak atopik (alerjik) özellikli bir pişik çok çeşitli krem ve pomatlar kullanıldığı halde azalır ama geçmeye bilir, Atopik (alerjik) genetik özellikli bebeklerde aileler çok sık doktor, ilaç, bez değiştirdikleri halde sonuç olumlu olmaya bilir, Bu durumda bebeğe birtakım testler yaparak tedaviyi yönetmek daha akıllıca olur.
iyi tedavi edilmeyen, sık tekrar eden, alerjik bir bebekte enfeksiyon riski her zaman yüksektir. Bu enfeksiyon çok nadirde olsa sepsise (kan zehirlenmesine) sebep olabilir. Cildin kuru, az kuru, yağlı, az yağlı olması da pişik oluşumuna sebep olur. Kuru ciltleri nemlendirici, nemli ciltleri de hafif kurutucu önlemler alınmalıdır,
Bebek bezinin değiştirilmesi yukarıda belirttiğimiz özellikler nedeniyle sıkça olmalıdır. Ayrıca yenidoğan bebeğin günlük büyük aptes yapma sayısı dört ile altı kez
olabileceğinden bez değişikliği bu bilgiler ışığında olmalıdır. Sıkça bez değişimi bebeğin cildinin havalanmasına sebep olacağından pişik oluşumunu engeller.
Dışkısını gözlemleyin
Bez değiştirirken bebeğin kakasının rengi, sulu olup olmadığı, kan, balgam ve sümük bulunup bulunmadığı ya da kokusu gözlenmelidir. Yenidoğan döneminde (ilk üç haftada) bebekler sık ve sulu kaka yaparlar, Bunu ishal ile karıştırmamalı ve hemen ilaç başlanmamalıdır, Anne sütü ile beslenen bebeklerin kakaları altın sarısı renginde ve koyuca, mama ile beslenen bebeklerin ise kakaları daha az sarı, hafif yeşilimsi ve sulu olabilir. Mama ile beslenen bebeklerde sıkça kabızlıklara rastlanır.
Bebeğin temizliği önden arkaya doğru yapılmalı ve bu bez tekrar ön genital bölge ile temas ettirilmemelidir, Sert silinmemeli, sert silme kanama ve enfeksiyonlara sebep olur. Kız çocuklarında ilk iki veya üç gün içinde az ya da çok vajinal akıntı ve kanama olabilir. Bu fizyolojik bir olaydır, tedavi gerektirmez. Bebek bezi değiştirirken fimozis (sünnet derisi darlıkları), fıtık, testislerde su toplanması (hidrosel) ve derinin oluşumları gözlenmelidir. Bu bulgular ve gözlem doktorla paylaşılmalıdır. Bebek bezlerinin büyüklüğü bebeğin beden ölçüleri ile uyumlu olmalı, bez çok sıkı bağlanmamalıdır.
Düzenli temizlik pişik önlemlerinin başında gelir
Düzenli temizlik deriyi sıkça havalandırdığı için özellikle atopik (alerjik) çocuklarda pişik, enfeksiyon ve mantar oluşumunu engeller, Fimozisli (sünnet derisi darlığı) çocuklarda düzenli temizlik ile beraber erken sünnet erkek çocuklarda idrar yolları enfeksiyonlarını önemli ölçüde önler, Kız çocuklarında yine düzenli ve uygun temizlik yapılmaması basit, tekrarlayan, tedaviye dirençli idrar yolları enfeksiyonlarına, daha da ilerleyerek böbrek iltihapları ve yetmezlikleri ile sonuçlana bilir.
Pişik sorununu kontrol altına alın
Pişik oluşumunda önlemler çok çeşitlidir. Sıkça açmak, su ile yıkamak ya da silmek,
iyice kurulamak, kıvrım yerlerindeki sürülen bebek krem ve pudralarının temizlenmesi, kullanılan ıslak mendilin ve bebek bezlerinin kaliteli olması, cilt özelliklerinin (kuru, nemli) iyi tespit edilerek krem veya pomatların ona göre kullanılması pişikleri önemli ölçüde önler. Cilt yani deri vücudun aynası gibidir, Tüm önlemlere rağmen iyileşmeyen, tekrar eden pişiklerde doğumsal bağışıklık sistemi düzensizlikleri, metabolik hastalıklar ve özel deri hastalıkları araştırılmalı, ileri tetkikler yapılarak önlem ve tedavi planlanmalıdır. Pişik tedavisi yine etyolojiye (sebebe) göre yapılmalıdır, Alerjik çocuklarda gerekirse oral (ağızdan) alerji ilaçları, özel alerji tetkikleri yapıldıktan sonra lokal (bölgesel) az steroidli krem ve pomatlar ile beraber kullanılır, Gerekirse antimikotik (mantarlara karşı) pomat ve kremler tedaviye ilave edilir ve belirli bir süre kullanılır. Sonuç olarak pişiklerin önlemleri tedaviden daha önemli ve ekonomiktir.
